Постојат разни чуда. Но, ова беше посебно чудо. Се случи во косовскиот манастир Зочиште.
Кај нас, тој манастир би се викал едноставно Космо-Дамјановски, но во Србија, манастирите традиционално се именуваат со еден збор, обично според местото каде што се наоѓаат, иако името на овој манастир сè уште треба да се изговара. Успеавме да го направиме тоа дури вториот ден од нашиот престој таму.
Првото нешто што ни го кажа игуменот, архимандритот Стефан, беше дека главното светилиште на манастирот се моштите на светите безпарични Космо и Дамјан. Кај нас, тие се нарекуваат „слободни исцелители“, а на српски звучи поизразено „слободни лекари“ (акцентите се поместени: „слободни“ - тоа се оние кои не земаат „пари“, што ние го разбираме како поткуп, додека кај Србите се токму бесплатни). Овие мошти се многу почитувани, тие доаѓаат до нив не само од Косово, туку и од Србија, што за Србите сега претставува не мал подвиг. Покрај тоа, моштите ги почитуваат и Албанците, како што вели отец Стефан. Треба да се знае дека манастирот се наоѓа во албанска средина. Во селото во близина на манастирот се издига џамија. Од зад ѕидините, гласот на муезинот стигнува точно според распоредот. Манастирот како да е во задниот дел на непријателот.
„Како е тоа Албанци!? Па, тие се муслимани!“ - се прашував. Отец Стефан кротко се насмевна и ги рашири рацете, како да рече: „а сепак...“ „Па што прават?“ „Доаѓаат, се молат, ги носат болните, особено децата...“
Колку повеќе ми објаснуваше отец Стефан, толку понеразбирлива ми стануваше ситуацијата - „Па како се молат во православна црква?“ - „Тивко, на свој начин. Ние не слушаме“. - „И ги бакнуваат моштите?“ - „Тоа е нивна работа. Ставаме простирка на подот специјално за нив. Лежат под моштите. Лежат и добиваат помош“. Сето ова ми изгледаше некако неверојатно. Не можев да замислам слична слика овде во Русија, дека, на пример, муслиманите доаѓаат до моштите на Сергеј Радонежски.
„Значи, дали Христос ги слуша нивните молитви?“ – „Многумина се излекувани…“
Секако, целосно му верував на отец Стефан, но, признавам, ми светна дека такво нешто треба да се види лично, со свои очи. Чувствував дека ако му кажам на некого во Русија како Албанците доаѓаат во православните манастири за да бидат излекувани, можеби нема да ми веруваат, беше премногу неверојатно.
Козма и Дамијан ми претставија такво чудо. По оброкот, кога веќе ги пакувавме куферите, спремајќи се да заминеме, слушнав гласен детски плач. Бидејќи во нашата група имаше пет деца, мојата прва помисла беше: дали се случило нешто? Но, во малиот манастирски двор видов сцена што ме зачуди: Тато и мама го водеа своето пет или шестгодишно дете по манастирската патека, кое очајно врескаше на цел глас, како некој да го коле. Устата му беше толку широко отворена што се чинеше дека му го зафаќа поголемиот дел од лицето. Во исто време, се удираше по образите со рацете или почнуваше да се гребе по лицето и телото. Трагите од овие гребнатини веќе беа видливи на него, дури и до точка на крв. Сцената беше ужасна!
Еден монах отиде да ги пречека, кој не праша ништо, туку ги зеде со себе во црквата. Имав чувство дека веќе ги познава. „Кои се тие?“ - го прашав. „Албанци, дојдоа кај Козма и Дамјан“. - „Ги познаваш ли?“ - „Не, никогаш не сум ги видел овде, веројатно дошле од далеку...“ - ми одговори.
Во црквата, монахот, некако мирно и по навика, зеде платнена простирка и ја распосла на подот под моштите. Родителите го спуштија детето така што неговата глава беше точно под моштите. Во првите минути, криците на момчето само се засилија. Црквата беше исполнета со крици. Ми беше жал за кутрата мајка, наведната над своето дете, не можејќи да му помогне на никаков начин. Таткото стоеше малку настрана, со тупаница стегната на стомакот. Од време на време, погледнуваше еднаш кон својот син, еднаш кон иконите.
Во храмот немаше никој освен албанското семејство, монахот и мене. Останатите наши поклоници, иако го слушнаа вресокот, не се осмелија да влезат во црквата.
Врисоците постепено почнаа да се смируваат и да се претвораат во ридање.
Во тој момент, случајно го почувствував мојот „идиотски“ фотоапарат во џебот и ми текна: „Сега имам единствена можност да снимам вистинско чудо. Затоа, нека некој проба подоцна за да не верува во тоа.“ Го извадив фотоапаратот и направив неколку слики. Мора да се каже дека таткото на семејството реагираше на ова некако мирно.
Сето ова траеше околу десет или петнаесет минути. Детето се смири целосно, лежеше уште некое време под моштите. Да не го кренеше мајка му, веројатно ќе заспиеше таму. Монахот ја превитка простирката. Забележав дека за време на таа сцена, главата на семејството речиси и да не им кажа ништо на семејството. Сè правеше тивко, не гледајќи ги родителите. Неколку пати седна до детето и го погледна, но не се прекрсти.
Кога момчето речиси се смири, му се приближив на татко ми и го прашав на српски: „Како се викаш?“ Тој се претстави: „Фадиљ“. И мене ме праша: „Дали си Словенец?“ Се чини дека мојот благ изговор ме издаде, а бев и премногу русокос за Србин. Се чини дека за него појавата на Русин на Косово беше понереална од појавата на Словенец. Му кажав дека сум руски свештеник од Русија, но тоа ми ги исцрпи залихите од српски фрази. Го прашав дали знае други јазици? Се испостави дека знае германски. Откако најдовме заеднички јазик, имавме позначаен разговор. Рече дека е по потекло од Косово, но сега живее и работи во Германија на бензинска пумпа. Доаѓа во Косово еднаш или двапати годишно. Има две деца. Се појавија неразбирливи проблеми со помладото. Лекарите не можат да помогнат. А тој дојде токму тука во манастирот. Не можев да одолеам да не го прашам: „Но, ти си „муслиман“?“ – „Да, да, јас сум муслиман.“ Застана и помисли како да бара објаснување за мене (а можеби и за себе) за фактот дека еден муслиман дошол во православен манастир. По пауза, ги изговори зборовите што, заради поголема документација, би сакал да ги цитирам на германски: „Kraft ist hier!“ („Моќта е тука!“). Ги повтори тие зборови три пати, секој пат некако поцврсто, поубедливо, додека енергично покажуваше со показалецот кон подот од храмот. Да се слушнат такви зборови од Албанец во близина на моштите на христијанските светци вреди многу. Муслиман ја признава моќта на нашата вера. Се што ми остана да одговорам беше „jawohl“ („секако“, „точно“).
„А како се вика вашиот син?“ – „Besmir“ (гнев – зол дух). О, кога тој Албанец би знаел што значи тоа име за еден Русин!
Семејството се врати пред манастирските порти во поинакво расположение. Секако, во овој случај, благодарноста се излеа врз мене. Албанецот почна да ми се ракува: „Danke, danke“. Прашав како да се каже „благодарам“ на албански? „Фалендерим!“ – тоа беше првиот збор на албански јазик што го слушнав. На збогувањето, се сликавме за сувенир пред семејната порта.
Кога се разделивме, помислив какво чудо ми беше чест да видам (па дури и да се сликам)! .
Морам да кажам дека таа сцена во храмот се случи не само во присуство на моштите, туку и пред иконата на Богородица од Августската победа.
Отец Генадиј Беловолов