Секогаш или само во пост?

 Секогаш или само во пост?

Меѓу моралните поуки кои се меѓу литургиските текстови и во поучните изреки на учителите на Црквата, има многу зборови за духовното значење на постот. За тоа дека постот бара воздржаност на јазикот, помирување со ближните, скрушеност во срцето, искрено создавање добри дела итн. Односно, се наведува сосема правилната мисла дека постот треба многу да ги надмине границите на исхраната и да се претвори во училиште на доблести. За тоа зборуваше Исаија (поделете леб на гладниот, внесете го во домот на патникот, искинете го должникот на вашиот должник). За ова грмеше светата Златоустова уста. „Ако сакаш да постиш со богоугоден пост - зауздај го јазикот со утробата, давај милостиња, стани среде ноќ да се помолиш.“ Еве за што зборуваше подготвителната недела на митниците и фарисеите - не се гордеете! Еве за што зборуваше чинот на простување - помири се! Но, се поставува прашањето: дали треба да се смируваме само во деновите на постот, да даваме милостина, да живееме мирно со ближните, да го задржуваме јазикот и да одиме во страв Божји? Зарем тоа не е секојдневна обврска? Зарем не поставуваме малку тесна временска рамка за нашите напори да живееме свето? Очигледно - не. Но, зошто тогаш толку многу зборуваме за светиот и покајнички живот во деновите на Великиот пост, а релативно малку во другите денови?

За некои можеби е лажно прашање, кое не бара посебна анализа. Можеби не е лажно, но е излишено и измислено. Сепак, за некои е поинаку. Токму заради овие другите ќе кажеме нешто. Секогаш, во сите денови, ние сме должни да одиме пред Бога и да живееме побожно. Но, повеќето од нив не го прават тоа добро. Дури и оние кои многу се трудат да го имитираат Авраам во неговото одење пред Бог, не успеваат. И да не зборуваме за основната маса. А во деновите на постот, на сите ни се нуди уште една можност да научиме да го контролираме јазикот, да го потиснуваме гневот, да се држиме подалеку од суетата и измамите, да даваме милостина и сл. На тој начин ни се дава можност да се навикнеме на доблеста и да ја направиме наша навика. И на секого му треба навика за подоцна, надвор од постот, да водиме благочестив живот како и обично. Ако се откажете од пушењето за време на постот - продолжете да се воздржувате и по Велигден. Ако оставивте пцовки - не почнувајте повторно. Човекот го прави она што стана навика без напор. Затоа, нашата практика не е ограничена само на времето на постот. Тоа е заради стекнување навика, а самата навика е за цел живот.

На сличен начин, Израел, излегувајќи од Египет, го примил Законот. Токму затоа Израел толку долго талкаше низ безводни и страшни места за да се навикне на Законот, кој му беше нов. И дека подоцна, кога веќе бил нераскинливо соединет со учењата што ги добил од Бога, ќе се насели во земја во која тече мед и млеко. Односно: приврзете се до Бога, обединете го умот и срцето со заповедите на моралот кои се нови за вас, а потоа наследете го она што ви е подготвено и она што Бог ви го ветил.

Постот е како долго патување за да се навикнеш на добродетели. А самата навика е секако неопходна за добивање наследство, за стекнување друга реалност што го чека верниот човек. Ако не научиш цел живот да одиш пред Бога и нему да му ги посветиш сите дела на твоето срце - твоето учество во вечното блаженство е под голем знак прашалник. И не е можно човек да научи да оди пред Бога одеднаш, во еден ден, во една недела. И најдобро е да започнете со тренинзи за време на постот. Во тоа време, многумина, дури и меѓу најнедостојните, клечат пред Распетието, се воздржуваат од храна, ги исповедаат своите гревови. Самиот воздух станува почист во деновите на постот, кога се прочистуваат мислите на оние кои го дишат овој воздух. Така, она што многумина го прават станува лесно за многумина.

Но, мора да си кажете: она на што го посветувам времето за време на постот, ќе ми треба и надвор од постот. Учам и се навикнувам на духовниот напор за да можам да бидам ученик на безгрешниот Исус не само за време на постот, туку и во текот на мојот живот. Човекот треба да биде особено внимателен кога завршува постот, кога обично за неколку дена и часови се губи она што сме го собрале повеќе од еден месец. Сè уште е рано да се зборува за тоа. Нека само што започна посното патување низ пустината. Сепак, треба да знаеме: наша обврска е секогаш да живееме свето. Да живеете во согласност со заповедта „Бидете свети, зашто јас, Господ, вашиот Бог, сум свет.“ И сега е вистинското време да научиме да ја извршуваме оваа сеопфатна заповед, да се навикнеш да ја имаш на ум.

Мислам дека така се укинува очигледната противречност меѓу обврската секогаш да се живее свет живот и посебниот, засилен повик на праведност во деновите кога се пее Посниот триод. А ти на кого и онака се му е јасно, прости ми. Овие кратки редови не се напишани за вас.

Протоереј Андреј Ткачев