Раскинување со врските на малиот грев...

 

Раскинување со врските на малиот грев

Денеска ќе се осврнеме на некои концизни формулации на Светите Отци за навиките, особено лошите навики, за ропството што ни го наметнуваат и за нивно надминување.

Секој христијанин постојано се бори со фактот дека, и покрај честопати многу искрената желба да живее побожен, свет живот, тој во себе открива постојано повторувачки обрасци на грев, валкани мисли, зборови и дела. Можеби кај повеќето од нас одекнуваат зборовите на Апостол Павле: Оти не доброто, кое го сакам, го правам, туку злото што не го сакам, го вршам (Рим. 7:19).

Многумина од нас почувствуваа дека тоа се и наши зборови. Повторно и повторно ги откриваме во себе истите навики на негативно однесување, и покрај нашето каење или она што мислевме дека е каење, и покрај нашата желба и волја. Како да сме затворени во овие модели на однесување. И кога се чувствуваме фрустрирани од тоа, ако сме искрени со себе, може да биде голема утеха да се знае дека Светите Отци на Црквата тоа го припишуваат на постојаната секојдневна борба во животот на христијанинот.

Во IV и  V век еден од Светите Отци што толку често ги цитираме и слушаме, Свети Јован Златоуст, рекол: Нема тиранија понеподнослива од навиката. Можеме да го наречеме втора природа. Според Светиот, нашите навики се тиранин. Полесно е да се бориме со нешто кога ќе препознаеме дека тоа е наш противник. Меѓутоа, честопати не ги гледаме нашите мали навики како непријатели, како пречки кои вршат тиранија над нас. И така тие стануваат дел од нас и нашето секојдневие.

Нашите навики, какви и да се, без разлика дали се тоа жестоки, или ароганција, или пребрзана реакција на нетолеранција кога некој ќе нè навреди, или зборливост или љубопитност, што и да е тоа, се толку вградени во нашето секојдневно однесување кои стануваат наша втора природа. И нивната вистинска тиранија е тоа што оваа втора природа станува толку силна и доминантна што често погрешно ја сметаме за првата. Меѓутоа, Светите Отци секогаш нè потсетуваат дека нашата вистинска природа како градби, кои Бог ги создал според Својот лик и подобие, е светоста.

А кога се оправдуваме со мислата дека на човекот му е вродено да греши, секогаш да се сеќаваме на зборовите на Светите Отци дека не е во природата на човекот да греши. Нашата грешност и нашите грешни постапки можат да бидат толку длабоко вкоренети во нашите животи што втората природа, како што ја нарекува Свети Јован, ни изгледа пореална од првата. Но, како христијани, ние секогаш живееме со знаење и голема надеж дека можеме да се ослободиме од нив.

Свети Игнатиј Брјанчанинов голем Свртител од 19 век  , еднаш рекол: Неморалните навики се како окови. На човекот му ја лишуваат моралната слобода и со сила го држат во смрдливото мочуриште на страстите. Оваа втора природа, како што ја нарече Свети Јован, тој голем тиранин за Свети Игнатиј, се врските што нè врзуваат во темното мочуриште. Како и сите обврзници, тие ја ограничуваат нашата слобода. Човечката природа е слободна. Човечките личности се создадени да бидат слободни, исто како што самиот Бог е слободен.

Честопати, кога се осврнуваме на гревот и падот, зборуваме за човековата слобода како да е неприкосновена и неизвалкана од гревот. Но, Отците на Црквата јасно ни кажуваат дека дури и нашата морална слобода е затворена од гревот, или поточно, од нашата зависност од гревот. Кога постојано постапувам на некој неморален начин, вели Свети Игнатиј, таа навика ме заробува. Јас сум врзан со моите навики и завршувам да се однесувам на грешен начин како нешто што е природно.

Поради оваа причина, многу Свети Отци веруваат дека „големите гревови“, како што често ги нарекуваме, често се помалку опасни за духовниот живот од помалите гревови. Последиците од очигледниот, голем грев, лесно се препознаваат, и по правило, ние сме спремни да се покаеме за такви работи, да ги негираме и да кажеме: Тоа е, доста. Никогаш повторно.

Но, сите ние сме подготвени да ги превидиме малите нешта, малите неморални дејствија, гревовите и настаните, како да бидеме груби со луѓето, понекогаш да кажуваме мали лаги, да размислуваме лоши мисли. Мислиме дека тоа се мали нешта и се оправдуваме од ден на ден. Опасноста овде е овие мали гревови да станат навики, кои на крајот се составен дел од нашиот секојдневен живот. Тие стануваат наша втора природа, која, како окови, нè вовлекува во калта, наеднаш нè обзема и на крајот речиси не можеме да дејствуваме надвор од него. Ова е опасност од „мали гревови“.

Нашата втора природа може да не дефинира секој ден, но тоа не е нашата вистинска природа. Па, како можеме да го надминеме ова? Свети Исак Сирин вели: Не можеш да ги победиш големите ако најпрво не го победиш најмалиот. Кога го започнуваме подвижничкиот живот, за да го исправиме она што не спречува да живееме свет живот, многу често паѓаме во искушение веднаш да се свртиме кон големите, нашите големи недостатоци и нашите големи очекувања. Но, Свети Исак јасно кажува: не можеме да надминеме нешто големо и важно, ако прво не ги надминеме малите работи кои ни се чинат безначајни.

Во нашиот секојдневен живот, малите навики нè врзуваат и робуваат многу повеќе од големите. Веќе сме оковани во позиција на роб. Затоа, мораме да го свртиме вниманието кон малите нешта, кон малите манифестации на гревот што се провлекуваат во нашиот секојдневен живот. Од ова мора да започне подвижничката борба.

Ава Исаија поучува: Кој се победува себеси во мали нешта, ќе се победи себеси и во поголеми работи. Ако внимаваме на малите нешта, на гревовите кои изгледаат безначајни, но кои во реалноста се врските на нашето ропство, ќе ги надминеме поголемите. Не смееме да чувствуваме дека ги игнорираме најважните работи од духовниот живот кога се фокусираме на малите, безначајни детали. Борејќи се против ситните гревови полесно се ослободуваме од големите гревови.

Со мали чекори напред, го пешачиме патот до Базел. Ако се обидеме да напредуваме по овој пат со скокови и граници, наскоро ќе откриеме дека паѓаме и тешко паѓаме, а нашиот напредок е закочен. Но, ако правиме мали чекори, фокусирајќи се на навиките што нè робуваат, ако можеме да се ослободиме од овие нешта, со Божјата благодат и подвижнички подвиг, тогаш нашите чекори се сигурни и стабилни.

Да се ​​потсетиме, кога ќе се соочиме со вакви ситуации во секојдневниот живот, на зборовите на Светите Отци, кои многу јасно ја видоа нашата духовна состојба и кои ни ги дадоа клучевите да одиме напред со вистинско покајание. По молитвите на Свети Јован, Свети Игнатиј, Свети Исак, авва Исаија и сите Свети, Господи, Исусе Христе, Боже наш, помилуј и спаси не. 

Амин

Епископ Иринеј (Стенберг)