Слово пред Крштевањето Господово

 Слово пред Крштевањето Господово

Веќе долго време Светата Црква ги повикува своите верници да одат „во водите“, да црпат „од изворите на спасението“ (Исаија 55:1, 12:3). За да ги подготви луѓето за големата тајна, која се нарекува осветување на водата на празникот Богојавление, Светата црква од почетокот на јануари со пеења и пророчки зборови ги објавува на своите деца „миленичиња на благочестието“. Таа сака да ги допре нивните души со спектакл, на кој дури и ангелските сили се восхитуваат со трепет: како Оној што ја држи „највозвишената вода во воздухот … го примаат потоците на реката“, како Оној што го облекува небото со облаци, облеки со водите на Јордан, како Самиот Создател на човекот е изложен да ја покрие голотијата на Адам, да го облече во нова светла облека на духовна преродба, да ја стопли со оваа облека душата на паднатиот човек, изладена од зимата на страстите. Светата Црква сака да ги допре нашите души со укажување како „морето виде и побегна, Јордан се врати“ од присуството на Бога, кој влезе во водите, како треперат планини и ридови, мориња, езера, извори, гледајќи го Творец на секое создание, смирен пред образот на работ, како требаше да затреперат срцата на луѓето од глетката на прекрасна глетка: зашто Христос не дојде да ги спаси ангелите и природа, туку човечкиот род! Светата Црква, сакајќи со големо разбирање да се однесуваме кон Светата тајна на спасението на повторното раѓање од водата и Духот, на различни начини го објаснува самото чудо на повторното раѓање, потсетувајќи како, според словото на Исаија, пустината е сува, ненаселена земја, обрасната со трње и грмушки од трње, се претвора во расцутена градина од дождот исполнет со благодат што ја наводнува, ова е слика за тоа како човечката природа, неплодна за добрина, наводнувана од струите на Христовата благодат, може да стане плодна, како по Крштението стануваат „многу деца на Божествениот Дух“. И уште колку возвишени, трогателни, убави мисли се содржани во изобилство во црковните претпразнични песни!
Но, за мнозинството, оваа подготовка за Тајната на Богојавление поминува без трага: тие не ги слушаат овие песни, не знаат за нив, не сакаат да разберат. Наместо да одиме кај Христос, кој вика: „Вие, што жеднувате дојдете сите при водите“ (Ис. 55, 1), талкаат од Христа, откако ја гаснеа својата духовна жед со световни грижи, а уште повеќе со залудни забави. Дури и да влегле во Црквата, мислите им се движат на сите страни и не можат да ги сконцентрираат на Црковните песни, особено за да го привлечат залутаното срце кон нив. И сега, кога, конечно, Светата Црква веќе директно повикува „да се извлече вода од изворите на спасението“, тие или не одат, или испраќаат други за себе на кратко време. И дури и да дојдат, за нив, кои не се подготвиле да „нацрпат вода од изворите на спасението“, нема тајна во она што го гледаат овде во Црквата на спасоносниот ден Господов: тие црпаат, како да е обична вода со отсутен шум и потоа ја ставаат некаде или во ќош да ја заборават цела година. Навистина, во други тешки времиња од нивниот живот, можеби ќе се сетат дека осветената вода е вода на спасението, но само за исцелување на телесни болести, додека Господ ѝ дава дарот на светост на оваа вода главно за осветување на душите за да ги очисти од валканоста на страстите, да ги избрка сите спротивставени сили. На крајот на краиштата, ако Господ ја дал оваа вода за лечење на телесни болести, главно болести, и ако исцелувањето од телесни болести ни било главниот и најнеопходен благослов од Бога, тогаш што го спречило да не создаде безболно? На крајот на краиштата, од Него најмногу бараме избавување од телесни болести, заборавајќи дека и Самиот понекогаш испраќа телесни болести за преку нив полесно да ни се исцели душата. Но, фактот дека на овој ден се собира вода за осветување на душите, луѓето го забораваат и тие не го ценат овој ефект на водата, тие речиси и не веруваат во тоа: како, мислат, може да се исчисти душата од миење на телото со вода? Тие тогаш се подготвени да го препознаат чудесното дејство на водата само ако забележат некое опипливо движење во неа за време на осветувањето (зошто чекаат да се промешува) или ако осветената вода некако опипливо влијае на душата. Но, овие очекувања се залудни. Дали е навистина важно само водата да се меша од Светиот Дух што се спуштил на неа? Зарем не е поважно душата да се разбуди од ова попуштање и да не може да се случат чудесни промени во душата?
Господ ја осветува водата, така што ние, облечени во тело, преку видливото миење на телото со вода, попогодно ја подготвуваме душата да ја измие со Светиот Дух. Ова посветување мора да навлезе длабоко во себе, во вдлабнатините на нашето срце. Самото тело е само облека на душата и има потреба од уште понадворешна покривка од различни облеки, понекогаш потенки и полесни, понекогаш погусти и подебели. И, се разбира, ако прскањето со вода ги допира само надворешните облоги, облеката или самото тело, тогаш нема да има корист од тоа: водата ќе остане вода за таков човек. Дури ни само светите мисли и молитви, кои се будат со песни, молитви и величествени свети обреди за време на осветувањето на водата, не се доволни: тие се само покривка и облека на душата.
Осветувањето мора да допре до самото срце. Само кога самото срце ќе почне да се мие од потоци на нежност од слушањето на песните на празниците, кога ќе се попрскаат и „помазат“ со Божествени зборови што го придружуваат осветувањето на водата, пијте го најслаткиот пијалок на Христовата љубов, кога душата ќе искрвари „реки жива вода“ од себе, струи на скромните покајнички мисли и чувства, нежност исполнета со благодат, утеха и љубов кон луѓето околу себе, затоа, водата на Богојавление не остана едноставна вода, туку нејзиното осветувачко дејство навлезе длабоко во душата, до најдлабоките длабочини на срцето, а водата станала „извор на вода што тече во вечниот живот.
Што да правиме за да извлечеме вода „од изворите на спасението“, да се причестиме со Христовиот дар на светоста, што Господ го дава на овој славен ден Богојавление? Треба да бидете како патник кој, знаејќи дека куќата каде што оди, каде што треба да се сретне со луѓе почитувани и сакани, веќе е многу блиску, ја напрега целата своја сила  иако е во движење, да се стави себеси во ред и се претстави во куќата во добра форма. Така и ние, шетајќи долго време по разни раскрсници на залудни задоволства, кои обично се случуваат во Божиќните денови, па често и целосно оддалечувајќи се од Христа, мораме да ги вложиме сите сили да ги собереме расфрланите мисли и чувства и да ги поставиме во ред за да се појави пред Христа во форма која не би го навредила. Колку подалеку срцето талкало од Него за време на Божиќ и за време на овие талкања го акумулирало ѓубрето на суетата, ја изгубило топлината на љубовта кон Христа, толку поголем напор мора да се вложи да се исчисти сето ѓубре што се насобрало во душата, да се загрее душа, студена за Христа, за да може да се всели и да остане во неа. Колку повеќе дела се наталожиле во душата што ја збунувале совеста, толку подлабоко треба барем да воздивне, барем преку ова да отфрли дел од товарот на страстите што лежат на душата и полесно да му се приближи на Христос, кој вика кон Себе: „Жедни ! Одете сите вие во водите...зошто го мерите своето сребро за она што не е леб, а вашиот труд за она што не ве заситува? Слушај ме внимателно... и дојди кај Мене: слушај и душата ќе ти живее!“ (Ис. 55, 1–3).

свештеномученик Тадеј Успенски