Имагинарно смирение

 Имагинарно смирение

    Имагинарното смирение е лажна, фингирана понизност. Тоа се открива со зборови на самопонижување и понизност, односно смирен изглед.

    Оние кои страдаат од имагинарно смирение обично кажуваат и многу често повторуваат дека се грешници, па дури и откриваат некои свои грешки како да ги докажат своите зборови за нивната грешност, но внимателен соговорник, искусен во духовниот живот, веднаш го одредува тоа пред него е личност која страда од манија на понизност.

    Манијата на смирението е една од сортите на скриена гордост.

    Тешко е за човек кој не е искусен во духовниот живот да го разликува имагинарното смирение од вистинското смирение. Понекогаш преправањето на оние кои се совладани од оваа страст е толку вешто што, навистина, потребно е многу искусно око и тестирање за, како што велат, да се види низ личноста. А понекогаш нивното преправање и измама веднаш се откриваат, особено од оние кои ги познаваат одблиску и добро.

    На пример, привидно смирен човек во присуство на многумина ја оплакува својата безначајност, себеси се нарекува грешник, проколнат, ненормален... будала и други неласкави имиња. Присутните мислат: „Спаси го, Господи! Колку е скромен!.. Не се срами ни да се нарекува себеси со тоа име пред сите“. Но, само треба да се согласите со него и да кажете: „Да, да! Го имаш во себе!“ како тој веднаш ќе се промени, па дури и може да приговори: „Од каде знаеш? Но почесто тој молчи, негувајќи гнев и непријателство против својот обвинувач. Отсега својот добротвор го смета за непријател. Престанува да се поздравува, се свртува, изгледа наопаку и не сака да се одмаздува по повод.

    Има приказна за тоа како еден наводно скромен монах сакал да носи синџири. Без благослов од својот духовен отец, тој почна да бара од ковачот да му кова синџири. Ковачот одбил, но монахот дошол друг пат. Тогаш ковачот го прашува наместникот на манастирот: „Што да правам?

    „Испитај го“, рече наместникот, „удири го по образот“. Ако молчи, исполни го барањето, а ако е огорчен, разоткриј го.

    Монахот доаѓа по трет пат со своето барање. Ковачот се преправал дека е лут на него и го удрил по образот. Навредениот монах му одговорил во вид... Тогаш ковачот рекол:- Прости ми брате. Наместникот нареди да те испитам на овој начин.

    Монахот се засрами и си замина.

    Многу е корисно да се испитуваат оние кои често се понизуваат. Веднаш се открива дали неговата понизност е вистинска или фингирана. Таквиот тест често го отрезнува пациентот и тој постепено станува здрав.

    На пример, човек се понижува и, како што велат, се распнува за помал грев. Мислата неволно сугерира: „Какво смирение! За толку безначаен грев, тој кутриот вака се казнува... Ете каде лежи височината! Еве каде е спасот! Таков човек не може да има големи гревови“.

    А оние што го познаваат одблиску можат да кажат: „Зошто толку многу жалиш за овој грев, како да немаш некој голем. Треба да тагуваш повеќе за ова и она“.

    Нема потреба да откривате големи тајни гревови во присуство на други (за нив можете да зборувате насамо), туку треба да го потсетувате само на оние гревови за кои тој самиот зборувал во некое друго време, или таквите гревови за кои се познати од животот. Нема потреба да се плашите дека односот ќе се влоши. Ова е само за времетраењето на неговата болест до закрепнување, а можеби и за пократок период, но тогаш тој ќе го сака својот тужител и добродетел повеќе од другите.

    Имагинарното смирение доаѓа од небрежност, мрзеливост и суета. Човекот сака да биде понизен, но е премногу мрзлив да работи на себе. Така тој тргнува по патот на лажното смирение, се фали и се возвишува во него и во своите очи и пред другите.

    Оние кои имаат имагинарно смирение не можат да поднесат укор и укажувања за нивните недостатоци. Тие молчат навредени или почнуваат да се расправаат, изговоруваат, се нервираат и се лутат на своите обвинувачи, а потоа целосно се ладат кон нив.

    Имагинарното смирение, изразено со зборови на самопонижување пред луѓето, е само покажување, маскирање на суетата и гордоста, затоа мора строго да се следите себеси и вашите зборови.

    Некои, за да се покажат од побожната страна и да привлечат пофалби кон себе, многу често се прекрстуваат и често го изговараат зборот Бог. Еден ден слушам:

    - Колку добар човек! Длабок верник!

    - Како утврдивте? - Јас прашав.

    - Тој е секогаш со Бога. Се сеќава на Бога во секој збор!

    „Но, тој и тој“, велам, „е порелигиозен“.

    - О, што зборуваш, оче! Тој ретко се крсти и не се сеќава на Бога.

    Ова е погрешен концепт на луѓето за вистинското смирение, за вистинската побожност. Надворешните и угледните работи се земаат за вистината, а ако побожниот човек се крие од љубопитните очи, тогаш, според нивното мислење, тој е погрешен христијанин.

    Како што злобниот го посипува својот разговор со пцовки, така и некои христијани во својот празен разговор го користат најсветиот збор Бог без страв, без страв Божји, а понекогаш – избави, Господи! - дури и на шега, со смеа. И тие се сметаат за побожни! Голем грев е залудно да се зема името Божјо, односно во едноставни разговори, а особено во шеги. Треба да се покаеме за ова. Постојат два вида на привидна понизност. 

Во првиот тип спаѓаат луѓе кои искрено бараат начини на спасение и сакаат да бидат вистински понизни, но не го познаваат законот на духовниот живот, дека спасението е во човекот и дека треба да ги кријат своите подвизи и доблести, а потоа надворешно да го покажат целото свое внатрешно јас, не кријат ништо. Овие луѓе брзо ги перцепираат коментарите, не се навредуваат и релативно брзо се поправаат. Но, ако тие останат во оваа состојба долго време, тогаш суетата може да се роди и да се развие.

    Во овој случај, суетата и гордоста се раѓаат од имагинарното смирение.

    Вториот тип вклучува луѓе кои се веќе заразени со суета во различен степен. За нив, смирението, како што веќе реков, е параван. Овој вид има безброј опции за прикажување имагинарна понизност. Како што гордиот човек се гордее со својата убавина, таленти, способности итн., така и наводно понизниот е суетен и ужива во своето наметливо смирение. Овие луѓе не прифаќаат коментари, се навредуваат и полека, со голема тешкотија се поправаат. Има случаи кога тие воопшто не се подобруваат, но ова е исклучок кога човек е во заблуда. Во овој случај, имагинарното смирение се раѓа од гордоста и суетата.

    Воочливото смирение со зборови или, како што се нарекува, смиренословие, ѝ штети на целта на спасението од три причини:

1.     Тоа раѓа и ја  потврдува суета и гордоста.
2.     Ја уништува душата со празнословие.
3.     Го води слушателот до искушение, односно до грев на осуда, завист и празнословие.

    Преподобен Варсануфиј Велики пишува: „Понизниот човек не треба да ја покажува својата понизност со зборови; смирението во зборовите е производ на гордоста и преку нив случајно ја раѓа својата мајка - суетата“.

 А Свети Игнатиј Брјанчанинов го пишува ова: „Господ заповеда сите добродетели да се практикуваат тајно (Матеј 6, 1-6), а (имагинарното) смирение е манифестација на смирението за да им се покаже на луѓето. Тоа е преправање, измама, пред сè кон себе, а потоа и кон другите, бидејќи прикривањето на доблестите е една од карактеристиките на смирението, а имагинарното смирение го уништува тоа прикривање.“.

 Како што гледаш, пријателе, подобро е да си надворешно горд со понизно срце, отколку да изгледаш понизен по изглед и зборови, а да бидеш суетен по срце... Сите ние треба да се обидеме да бидеме, незабележителни, скромни, тивки и да не се пофалиме со нашата имагинарно смирение.

Схиигумен Савва Псково-Печерски