Внимание и неверување во привиденија на духови
Учењето за претпазливоста и спасоносното неверување што мораме да го имаме во привиденијата на духовите е прифатено од целата Црква. Тоа е една од нејзините духовни традиции, која верниците мора да ја почитуваат со прецизност и трудољубивост.
Светиот Ксантопулос вели: Никогаш не признавајте што и да гледате, разумно или умствено, внатре или надвор, дури и ако тоа е лицето на Христос или обликот на ангел или Свртител или светлечки отпечаток формиран како фантазија во умот, но да останеме скептични и претпазливи за тоа, дури и ако е нешто добро.
Во Старечникот читаме како ѓаволот му се јавил на некој монах преобразен во светол ангел и му рекол:
- Јас сум Гаврил, а Господ ме испрати кај тебе.
Монахот одговорил:
- Види, можеби те испратил кај некој друг, бидејќи јас сум грешник и недостоен да видам ангел.
Засрамен од овој одговор, злобниот веднаш исчезнал. Затоа старците велат, дури и да се појави некому вистински ангел, нека не го прими, туку нека се смири, велејќи: Не сум достоен да видам ангел, бидејќи живеам во гревови.
Светиот Нил Подвижник пишува: Не посакувај видливо да гледаш ангели, сили или Господа Исуса Христа, за да не дојдеш до таква лудило што наместо пастир прифатиш волк и им се поклонуваш на непријателските демони. Почетокот на заблудата на умот е суетата, со која умот се мотивира и се обидува да го опише божественото во облици и форми.
Свети Григориј Синаит, поучувајќи ги исихастите, пишува: Внимавајте на она што сакам да го знаете точно за заблудата, за да се чувате од неа, да не претрпите максимално оштетување од незнаење и да ја изгубите душата. Човековата самобендисаност лесно се склонува кон заедништво со демоните, а навистина самоправедноста на луѓето кои немаат искуство, а како да се управувани од нив. За блиските и почетниците талкаат демоните, подготвувајќи замки на помисли и стапици и хаос низ имагинациите...
Тогаш, ако правилно молчите, очекувате да бидете со Бога, никогаш не признавајте ништо што гледате, разумно или умствено, надворешно или внатрешно, дури и привидение на Христос или наводен ангел или облик на Светител или замислувајте светлина со вашиот ум или дајте му форма. Затоа што самиот ум по својата природа има моќ на имагинација и лесно може да ги формира облиците на она што го посакува, кај оние кои сè уште не го набљудуваат прецизно, и си нанесува штета и на себе...
Оние кои одат дрско и според сопствената проценка, лесно трпат штета... Затоа на човекот му треба голема проникливост, добро да ја знае разликата помеѓу доброто и злото. Затоа, немојте брзо да ги прифаќате појавите од леснотија, туку останете тешки и по многу искушенија држете се за доброто и отфрлете го лошото.
Општо земено, и размислувањата на умот и чувствата на срцето и разумните појави на демоните се препознаваат по нивното влијание врз душата. „Ќе ги познаете по нивните плодови“, рекол Господ (Мт. 7:16,20). Збунетоста и сомнежот се сигурни знаци на демонски помисли, чувства и визии. Но и од овие знаци искушението можат да го согледаат само оние кои долго време ги вежбале своите духовни сетила, за да можат да го разликуваат доброто од злото.
Сепак, за неискусните и почетниците, единствениот начин да се избегне грешка, штета и уништување е решително отфрлање на сите илузии. Затоа што не се во состојба да разликуваат божествени и демонски привиденија.
